Iedereen wetenschapper! Over de voordelen van burgerwetenschappen en wat jij zelf kunt doen.
Dat iedereen aan wetenschappen kan doen, is een vrij nieuw gegeven. Burgerwetenschappen maken een heuse opmars en dat is een win-win voor zowel de wetenschappen als de burger. Hieronder alvast wat inspiratie waar jij zoal mee aan de slag kan.
Vorige week volgde ik een webinar over wetenschapscommunicatie. Annelies Duerinckx van Scivil sprak er over de meerwaarde van burgerwetenschappen. Maar wat is dat precies?
Kort gezegd komt het erop neer dat onderzoekers en wetenschappers steeds meer beroep doen op de gewone burger om mee te helpen aan een bepaald onderzoek. Eén van de bekendste initiatieven is het Curieuzeneuzen-project uit 2018 van Universiteit Antwerpen. Dat werd wijd en zijd verspreid door De Standaard en bereikte daardoor een ongekend groot publiek. Daardoor werden maar liefst 20.000 metingen uitgevoerd rond luchtkwaliteit. Het project kreeg dit jaar trouwens een staartje met het nieuwe project Curieuzeneuzen in de Tuin. Zo werden 5.000 bodemstalen uit private en andere tuinen geanalyseerd in kader van droogte en hittestress.
Het voordeel van dit soort grootschalige onderzoeken is duidelijk: meer mensen die deelnemen aan het project leveren meer datasets. Twintigduizend luchtkwaliteitsmetingen, doe het maar eens op je eentje.
Een ander voordeel is dat wetenschappers door dergelijke burgerparticipatie vaak een groter publiek bereiken. Ik las ooit dat een gemiddelde wetenschappelijke publicatie slechts zo’n 7-tal gelezen wordt. Ik vond dat behoorlijk frappant, zeker als je weet wat een waardevolle informatie in dergelijke papers kan staan. Burgerwetenschappen maken onderzoeken over het algemeen een pak toegankelijker. Dat is niet alleen noodzakelijk om correcte info de wereld ín en allerlei pseudowetenschappen en complottheorieën de wereld uít te krijgen, het is ook fijn - als burger - om iets bij te leren.
Bovendien kan er uit dergelijke burgerparticipatie ook een boeiende wisselwerking voortkomen. Wetenschappers kunnen inzichten verkrijgen waar ze zelf nog geen rekening mee gehouden hadden. Dat maakt het onderzoek meteen een stuk maatschappelijk relevanter.
Maar waar kun je nu allemaal terecht om aan zulke projecten te participeren? Een aanzet:
1) Mijn Tuinlab
Op MijnTuinlab kun jij jouw tuin registreren. Je geeft in hoeveel gazon, hoeveel verharding, hoeveel beplanting jouw tuin heeft. Is er een vijver aanwezig, is er nestgelegenheid voor dieren? Zo krijgen de organisatoren een beeld van de tuinen in Vlaanderen en jij krijgt tips hoe je jouw tuin biodiverser kunt maken.
Het project gaat uit van KU Leuven, Natuurpunt en de Erasmushogeschool.
2) Bugs 2 the Rescue
Een stuk interactiever, dit project! Hiervoor ga je met een Beestige-Vijanden-koffer op zoek naar invasieve exoten. Er zijn twaalf ophaalpunten in gans Vlaanderen (reserveren is aangeraden) en er bestaat een optie voor scholen of individuen. Meer info op hun website. Wij testen het alvast uit komende kerstvakantie.
3) Tuinvogels tellen
Jep, het is weer van dat! In het weekend van 29 en 30 januari 2022 worden weer volop tuinvogels geteld. In de voorafgaande week kunnen ook scholen meedoen. Het concept is simpel: gedurende 15 minuten tel en identificeer jij alle vogels in jouw tuin. De info geef je vervolgens in op de website. Niet helemaal zeker welke soort op je vogelvoederbal zit? Geen nood, op de site vind je heel wat info en bijhorende foto’s om je verder te helpen.
4) Waarnemingen.be
Het ganse jaar door kun je trouwens niet enkel vogels, maar allerlei beesten en planten ingeven via waarnemingen.be of de bijhorende app Obsidentify. Dit is een initiatief van Natuurpunt. Of je nu een roodborstje in je tuin spot, een doodgereden egel aan je voordeur vindt of een halfopgevreten muis in je living, Natuurpunt hoort het graag.
Die muis kun je overigens ingeven als ‘vangst door kat’. Weet ik uit ervaring.
5) Vind je een dode marter…
Soms kun je als burger de wetenschappen ook helpen door een simpel telefoontje (allez ja, simpel…). Vind je een dode marter of marterachtige langs de kant van de weg, dan mag je het Marternetwerk (onderdeel van het INBO) contacteren. Vrijwilligers over gans Vlaanderen staan klaar om het dier op te halen voor onderzoek. De staat van het dier speelt geen rol. Of hij nu intact is, volledig platgereden of in staat van verregaande ontbinding: het INBO weet er wel weg mee. Er is vooral een warme oproep naar boommarters, maar andere marterachtigen zijn ook welkom.
Behalve steenmarters. Daarvan hebben ze er al genoeg...
6) En verder?
Daarnaast zijn er het afgelopen jaar tal van andere projecten de revue gepasseerd: van zelf 1 m² soja telen in je moestuin tot kruisspinnen tellen voor Spin-City. Volg de social media van de grootste onderzoeksinstellingen (UGent, KU Leuven, VUB, Universiteit Antwerpen, …) of zet je op hun mailinglijsten en je wordt vanzelf op de hoogte gehouden van gelijkaardige projecten in de toekomst.
Je kunt jezelf ook als vrijwilliger opgeven bij verschillende onderzoeksinstellingen of lokale organisaties. Zelf sta ik op de wachtlijst om Seawatcher te worden voor het VLIZ en ben ik vrijwilliger bij GMF.
Die laatste organiseren geregeld activiteiten waar wel wat hulp bij welkom is, zoals sigarettenpeuken tellen op vraag van Stad Gent, rondfietsen met roetmeters of fietsentellingen houden in de stad. Ook bij jou in de buurt vind je ongetwijfeld dergelijke organisaties.
Natuurpunt heeft bijvoorbeeld een uitgebreid vrijwilligersnetwerk om planten en dieren op te snorren. Zet je op hun mailinglist en wie weet kan ook jij even bijspringen.
Verder kun je terecht op
- EOS Iedereen Wetenschapper
- Scivil
- Op de Dag van de Wetenschap, dat jaarlijks eind november georganiseerd wordt, worden telkens verschillende projecten voorgesteld.
- Hou ook zeker de wetenschapscafés in de gaten.
Heb jij nog weet van toffe burgerwetenschappen-projecten of nam je ooit deel aan een leuk project? Laat het even weten in de comments.
___
Op de hoogte blijven van deze blog? Volg HEADSPIJS op Instagram en Facebook.
txt _ Anke de Sagher
Reacties
Een reactie posten